Almanach Muszyny 2013

SŁOWO DO CZYTELNIKA

Kolejny rok za nami… U progu lata ponownie witamy Czytel-ników w nadpopradzkiej Muszynie, naszej Małej Ojczyźnie. Sta-ramy się zgłębiać tajniki jej historii, i tej bardzo odległej w czasie, i tej wciąż pamiętanej przez wielu z nas. W maju tego roku przypadła 725. rocznica pierwszej znanej pisemnej wzmianki nazwy Muszyna. Ponad siedem wieków hi-storii… Jest się czym pochwalić. Od tego zatem zaczniemy naszą wędrówkę w głąb dziejów Muszyny, razem z Kazimierzem Przy-bosiem uważnie przypatrując się dokumentom z 1288 roku.

Później uwagę skupimy na XIX i XX-wiecznych wydarzeniach, które kształtowały dzieje Muszyny, Krynicy i okolic. W Tyliczu cofniemy się na moment do wieku XVII, dzięki dokumentom uporządkowanym przez Towarzystwo na Rzecz Rozwoju Tylicza. Przyjrzymy się budowie tunelu w Żegiestowie w artykule Leszka Zakrzewskie-go, uważnie prześledzimy repertuar teatru w Krynicy na przełomie XIX i XX wieku dzięki drobiazgowej analizie Moniki Bocheńskiej, a potem, razem z Gabrielem Kur-czewskim, posłuchamy audycji nagrywanych przez krakowskich radiowców w czasie niespokojnych dni lata 1939 roku.

Nie omieszkamy zajrzeć też na Słowację, śledząc z Miroslavem Števíkiem rozwój stosunków osadniczych w spiskich miejscowościach, które na kilka wieków znalazły się w wyniku zastawu, dokonanego przez Zygmunta Luksemburskiego, w rękach pol-skiej administracji. Korzystając z bliskości Haligowskich Skał, wstąpimy do Aksamit-ki, tajemniczej jaskini, poprowadzeni przez Waldemara Oszczędę.

W samej Muszynie rzucimy okiem na znaleziska archeologów krakowskich - Barbary Chudzińskiej i Radosława Palonki, tym razem skupiając się na przedmiotach młod-szych, bo głównie XIX i XX-wiecznych. Choć to drobiazgi, jednak stanowią ciekawe uzupełnienie wiedzy o mieszkańcach naszego miasta. Chwilę później, razem z Małgorzatą Przyboś, po raz kolejny przewertujemy protokoły muszyńskiej Rady i Zarządu Miejskiego z lat 30. ubiegłego stulecia.

Z historią królewskiej kołyski - polskiego prezentu dla panującej rodziny Królestwa Niderlandów - mieli Państwo okazję zapoznać się w ubiegłym roku w artykule Karoliny Grobelskiej. Tym razem opowiemy o wystawie przygotowanej przez autorkę i nasze Stowarzyszenie z okazji rocznicy wizyty w Krynicy następczyni holenderskiego tronu z małżonkiem w 1937 roku. Objechaliśmy z wystawą pół Polski, promując przy okazji region i przedstawiając naszą działalność społeczną. Po "kołyskowej" wędrówce czas przyjdzie na wojenne Węgry, zaglądniemy też do Dublina, a potem popłyniemy za Ocean, by prześledzić losy rodziny Johna Tyliszczaka z Bridgeport, w których spisaniu wielką rolę odegrali Maria Zajączkowska oraz An-drzej Krajniak z Kanady.

Historia miasta i jego okolic to nie tylko ważne wydarzenia dziejowe. Na jej obraz wpływają także losy związanych z "małymi ojczyznami" ludzi. Postaciom bardziej lub mniej znanym poświęcimy - jak co roku - sporo uwagi, skupiając się w dużej mierze na pokoleniu wojennym. Pojawią się na kartach tegorocznego "Almanachu" uznani artyści, żołnierze, powstańcy, zakonnicy, nauczyciele i "zwykli" obywatele… Dla osób interesujących się sportem mamy propozycję rowerowych eskapad. Dla tych, którzy wolą kibicować - słowo o osiągnięciach siatkarek muszyńskich oraz foto-graficzne przypomnienie sukcesu naszego olimpijczyka - Henryka Szosta. Poezja, zdjęcia, opowiadanie leśniczego… Mamy nadzieję, że każdy z Państwa znajdzie coś dla siebie.

Dzięki darczyńcom i sponsorom wchodzimy w piętnasty rok istnienia Funduszu Stypendialnego. Uzdolniona młodzież z gmin Muszyna i Krynica sporo Państwu za-wdzięcza. Proszę mi wierzyć, że ci wspaniali młodzi ludzie potrafią dobrze korzystać z oferowanej im pomocy. Ponieważ pracujemy pro publico bono, nie mamy żadnych kosztów administracyjnych, a całość dotacji przeznaczamy na stypendia i nagrody. Serdecznie dziękujemy za każdą złotówkę wpłaconą na konto Funduszu!

Najtrudniejszym fragmentem Słowa do Czytelnika jest dla mnie wspomnienie o tych, którzy odeszli w minionym roku… Niełatwo jest godzić się z przemijaniem, ale pamięć o naszych Przyjaciołach trwa w naszych sercach i na kartach "Almana-chu". W tym roku przychodzi nam pożegnać byłego burmistrza Muszyny, Kazimierza Miazgę, za którego kadencji zaczynaliśmy swoją almanachową przygodę. Pan Kazi-mierz niezmiennie nam sprzyjał, dotując także razem z żoną Fundusz Stypendialny. Już po wydaniu zeszłorocznego "Almanachu" dotarła do nas wiadomość o śmierci Je-rzego Krynickiego, autora współpracującego z nami od wielu lat. Najświeższą stratą jest odejście Wiesława Mochnackiego, almanachowego sympatyka z Nowego Sącza, wielokrotnie pomagającego nam w przygotowaniu okolicznościowej karty pocztowej. Wiesiek zmarł na początku czerwca…

Deklarujemy przywiązanie do Ziemi Muszyńskiej, doliny Popradu, Sądecczyzny. Ilu jest wśród nas rdzennych muszynian, kryniczan? Sądeczan? Są, ale - naturalną koleją rzeczy - coraz ich mniej… Czy ważna jest ta rdzenność? To pytanie stawia sobie i nam Witold Kaliński. Na pewno ważniejsze niż fakt urodzenia na jakiejś ziemi jest to, czy potrafimy ją kochać, dla niej pracować, tęsknić, wspominać. Nawet będąc daleko w świecie…

Bożena Mściwujewska-Kruk

spis treści >>